خطر جدی کم آبی در ایران

بحران کم آبی و منابع آب در ایران

باوجود اینکه بیش از 70 درصد از کره زمین را آب تشکیل داده است، کم آبی و بحران آب مشکلی هست که بیشتر کشورهای جهان و در آینده تمام کره زمین را درگیر خود خواهد کرد. آب زندگی بخش تمام موجودات روی زمین است، سیاره ما از بیرون به شکل یک کره آبی دیده می‌شود و ما بدون این هدیه خداوند، چند روزی بیشتر زنده نخواهیم ماند. آب موجود در کره زمین به صورت مداوم بازیافت شده و به شکل بخار آب موجود در ابرها، دوباره بر زمین می‌بارد و همین امر و تکرار این چرخه، باعث رویش گیاهان و زندگی بخشیدن به موجودات روی کره خاکی شده است. با این اهمیت بالا می‌توان گفت که غیر ممکن است ارزش آب را در تقریبا هر فرایندی روی زمین، از فرایندهای زندگی ریزترین باکتری‌ها تا شکل دادن به قاره‌ها و همینطور زنده ماندن پیشرفته‌ترین موجودات نادیده بگیریم. باتوجه به ارزش بالای این هدیه خداوند، نمی‌توان از حرص و طمع انسان‌ها را در مصرف بی‌رویه آب چشم پوشی کرد و این کار باعث شده که تمام منابع آب روی زمین در حال تمام شدن و ایجاد خشکالی عظیمی در چند سال آینده خواهد شد. با این مقاله از گروه بازرگانی ایوا همراه باشید تا با منابع آب در ایران و همینطور بحران کم آبی روی زمین آشنا شویم.

منابع آب در ایران

ایران کشوری گرم و خشک و مهم در منطقه خاورمیانه و با جمعیتی بیش از 70 میلیون نفر. اگرچه ایران منطقه‌ای نفت خیز و دارای منابع گاز فراوانی بوده است، اما مشکل کم آبی با وجود گرم شدن زمین، یک بحران جدی را برای ما در چند سال آینده به وجود خواهد آورد. علاوه بر مدیریت ناکارآمد در کنترل منابع آب در ایران، رشد جمعیت نیز یکی از مهم‌ترین عوامل در بحران کم آبی در این چند سال اخیر بوده است. جمعیت ایران در طی این هشت دهه، از حدود ۸ میلیون نفر در سال ۰۶–۱۳۰۰ به ۸۱ میلیون نفر تا پایان سال ۱۳۹۶ رسیده‌است که باتوجه به شرایط موجود، این رشد سریع کمی نگران کننده خواهد بود.

بر این اساس میزان سرانه آب تجدیدپذیر سالانه کشور از میزان حدود ۱۳٬۰۰۰ متر مکعب در سال ۱۳۰۰ به حدود ۱٬۴۰۰ متر مکعب در سال ۱۳۹۲ تقلیل یافته و در صورت ادامه این روند، وضعیت در آینده به مراتب بدتر خواهد شد. آب شرب مردم ایران از دو راه تامین می‌شود: آب‌های زیرزمینی مثل قنات و چشمه و آب‌های سطحی جمع شده از برف و باران که باتوجه به وضعیت بارش‌های چند سال اخیر کمی نگران کننده است. طبق جدیدترین آمار 59.5 درصد از مصارف آب شرب ایرانی‌ها از آب‌های زیرزمینی و 40.5 درصد از آب‌های سطحی است.

بحران کم آبی، از آنچه که فکر می کنید جدی تر است!

براساس گزارش بانک جهانی، کشور ایسلند در میان کشورهای جهان، وضعیت بهتری را در میزان ذخایر آب شیرین دارد. در ایسلند به ازای هر نفر بیش از ۲۰۰ استخر بزرگ آب شیرین تجدیدپذیر وجود دارد که این یعنی میزان ذخایر آب شیرین تجدیدپذیر ایسلند در سال ۲۰۱۴ معادل ۵۱۹ هزار و ۲۶۵ مترمکعب برای هر نفر برآورد شده است. اما اتفاق تلخ در جای دیگری رخ خواهد داد؛ در چند سال آینده سطح آب شیرین تجدیدپذیر در آسیای مرکزی تا 1700 مترمکعب برای هر نفر کاهش پیدا می‌کند و این یعنی تنها یک استخر در سال 2030 برای هر نفر. البته در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا هم اوضاع چندان جالب نخواهد بود. چرا که براساس آمار منتشر شده، مقدار آب شیرین تجدیدپذیر در این منطقه 555 مترمکعب برای هر نفر است که در سال 1962، این مقدار 2068 مترمکعب برای هر نفر بوده است و این بعنی یک بحران جدی و همگانی!

بر اساس گزارش اخیر بانک جهانی، ایران هم یکی از کشورهایی می‌باشد که از گذشته با کاهش قابل ملاحظه میزان ذخایر آب شیرین تجدیدپذیر روبه‌رو بوده است. براساس این گزارش در سال ۱۹۶۲ میزان ذخایر آب شیرین تجدیدپذیر در ایران به ازای هر نفر معادل ۵۵۷۰ مترمکعب بوده که این میزان در سال ۲۰۱۴ برای هر نفر به حدود یک هزار و ۶۴۴ مترمکعب کاهش یافته است و این یعنی در فاصله ۵۲ سال میزان آب شیرین داخلی ایران به ازای هر نفر ۳۹۲۶ مترمکعب کمتر شده است که این منابع کاهشی معادل 71درصد از کل آب‌های تجدید پذیر کشور را نشان می‌دهد.

برای خوندن مقاله اهمیت آب، اینجا کلیک کنید.

خطر جدی کم آبی در کشورهای عربی

طبق گزارشات بانک جهانی، با‌وجود اینکه کشورمان در برداشت از ذخایر آب زیرزمینی در دنیا رتبه نخست را به خود اختصاص داده است، اما کاهش میزان آب شیرین کشورهای همسایه ایران به مراتب در وضعیت بدتری نسبت به کشور ما قرار دارد. در کشور عراق سرانه آب شیرین تجدیدپذیر برای هر نفر معادل ۹۹۸مترمکعب، در عربستان سعودی معادل ۷۸مترمکعب، قطر ۲۶ مترمکعب، امارات ۱۷ مترمکعب و در بحرین این میزان سرانه نزدیک به ۳ متر مکعب رسیده است. بر اساس این گزارش میزان آب شیرین تجدیدپذیر به ازای هر نفر در سال 1962، 13206 متر مکعب به ازای هر نفر بوده و اکنون به 3925 متر مکعب به ازای هر نفر نزول کرده است.

عوامل کم آبی در ایران

بحران کم آبی در جهان و به ویژه ایران علاوه بر گرم شدن زمین، به عوامل متعددی بستگی دارد که در ادامه به اختصار به آن‌ها می پردازیم.

رشد سریع جمعیت

رشد جمعیت و نیاز به کشاورزی بیشتر، یعنی مصرف آب بیشتر و کم شدن منابع آب در ایران. سرعت بالای شهرنشینی، مهاجرت به شهرهای بزرگ و توسعه اراضی، از مهم‌ترین عوامل نیاز به افزایش مداوم در تأمین آب برای مردم در مناطق شهری است. این امر که خیلی نگران کننده است، با گسترش سریع شهرنشینی، تمایل به توسعهٔ بخش صنعت و تلاش‌ها برای شناسایی منابع اضافی تأمین آب، تقاضای آب را افزایش داده‌است.

کشاورزی نادرست

متاسفانه ایران کشوری است متکی به صادرات سوخت‌های فسیلی و در کشاورزی آنچنان توسعه یافته نیست و همین امر باعث شده که ذخایر آب فراوانی را در این بخش از دست دهیم.

مصرف بی رویه و سو مدیریت

سازمان محیط‌ زیست سرعت استفاده از منابع آب زیرزمینی در ایران را در قیاس با استاندارد جهانی سه برابر بیشتر تخمین زده و متاسفانه این برداشت بی‌رویه باعث خشکیدن ۲۹۷ دشت از ۶۰۰ دشت ایران شده است. البته شبکه انتقال آب هم در ایران کمی دچار نقص است و بخاطر عدم رسیدگی به این شبکه، ۳۵ میلیارد مترمکعب آب در مسیر انتقال هدر می‌رود و طبق گزارش شرکت آب و فاضلاب، دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران تا تاریخ شهریور ماه سال نود چهارحدود ۴۰٪ از شبکهٔ آب کشور فرسوده شده است و ۱۳٪ از کل هدر رفتن آب ایران تا این تاریخ به موجب همین فرسودگی ها بوده‌است.

امیدواریم با مدیریت صحیح در مصرف آب، بتوانیم این بحران جبران ناپذیر را پشت سر بگذاریم. ممنون از اینکه تا انتها با این مقاله از مجله ایوا همراه بودید.شما عزیزان برای ارتباط با کارشناسان گروه بازرگانی ایوا و دریافت مشاوره رایگاه می‌توانید از طریق صفحه چت آنلاین در سایت رسمی گروه بازرگانی ایوا و یا شماره 41063000 اقدام کنید.